124 Koatstertille
De zon kwam die morgen oranje op. Een nevelsluier lag over het water van de Wijde Ee toen ze afvoeren. Voor Top beloofde het weer een fijne dag te worden: zonnig en hij ging om te beginnen met Tine en Jos niet verder dan tot aan de grens met Groningen, naar een hem welbekende plaats: Kootstertille. ‘Koatstertille’ zeiden de echte Friezen. Onder het varen vertelde hij aan Tine en Jos, wanneer hij er voor het eerst voor zijn ‘baas’ geweest was. Dat was in de zestigerjaren. Over de Frieschestraatweg, komend van Groningen, was hij er met de auto heen gereden. In Twijzel was hij linksaf geslagen naar deze kleine plaats met zijn grote industrieën, die hij als afnemers van zijn producten had weten te winnen. Het was hem meteen opgevallen dat de inwoners zelf de plaats ‘De Tille’ noemden en hij had geïnformeerd hoe dat kwam. Toen hoorde hij voor het eerst de naam van een Spaanse kolonel, Caspar de Robles. Die had in 1571, let wel, ruim vierhonderd jaar geleden, de opdracht gegeven hier een kanaal te graven en wel tussen het Bergumermeer en naar de richting Groningen. Geen wonder dat het kanaal ‘Kolonelsdiep’ genoemd werd. Na 1945 heette dat kanaal pas Prinses Margrietkanaal. Er werd een brug gebouwd. En waar een ‘tille’ gebouwd wordt, ontstaat tussen de kruising van een waterweg en een landweg nogal wat vertier, handel bijvoorbeeld. Er ontstond een nederzetting: De Tille. Ten noorden daarvan lag Kooten, Koaten, afgeleid van ‘kot’ of ‘coate’, dat ‘hut’, ‘boerderijtje’ betekent. Daar woonden kleine boeren, die producten leverden aan de ‘bedrijvigheid’ in De Tille. Zo ontstonden oliemolens, jeneverstokerijen en door het hout uit ‘De Wouden’ minstens één scheepstimmerwerf. De dorpen groeiden aan elkaar en in de jaren dertig van deze eeuw werd het Kolonelsdiep omgelegd en lag plotseling als een mooie bescherming in het aaneen gegroeide dorp een haven. De Tille werd Kooten de baas en in 1959 ging de naam ‘Koaten’ op in ‘Koatstertille’ of in de volksmond ‘De Tille’.
In 1971 was het vierhonderd jaar geleden dat de kolonel de welvaart van dit stukje Koninkrijk der Nederlanden - zonder voorbedachten rade? – inzette.
De oranjekleurige zon was ondertussen aardig gestegen. Ze kwamen meer vrachtschepen tegen dan op de voorgaande dagen en nog minder pleziervaart.
Tine vroeg zich af of er weleens een plezierjachtje in Kootstertille aanlegde, want er moest daar toch wel iets ouds te bezichtigen zijn! Top kon die vraag niet beantwoorden. Hij wist enkel dat hij onder leiding van de directeur van een van de daar gevestigde bedrijven in 1971 een prachtige kop-hals-rompboerderij gezien had uit 1850, de prachtige Hervormde Kerk met een buitenstaand klokkenstoel uit 1882, een heel oud gedenkteken, een kruis, uit 1580. De rest was hij vergeten. Maar als zij wilde aanleggen daar, konden ze altijd de dode arm van het kanaal invaren. Jos en Tine hadden daar wel zin in en aldus werd besloten.
Ze voeren tot aan de dode tak, gingen over bakboord de arm in en legden aan. Ruim een uur hadden ze gevaren over de elf kilometer tot aan de grens van Groningen. Tijd voor een lekker kopje koffie en een lange wandeling door het dorp.
Ze kwamen eerst in de Pinksterblomstrjitte, liepen over de Âlde Dyk, ontdekten de Caspar de Roblesstritje. Ze kwamen zelfs in de Linthorst Homanloane. Ze vonden de kop-hals-rompboerderijen en niet te vergeten het Poepekrùs van 1581 aan de Harstewei. Tine leerde hier dat Poepen en Hannekmaaiers, Duitse seizoenarbeiders, dezelfde lieden waren. ‘Poepen’ was een scheldnaam als ‘Moffen’. ‘Poepen’ moest wel van ‘Buben’ komen.
Voldaan voeren ze anderhalf uur later verder. Ze genoten van de mooie zonnige dag. Tine stond te zingen aan het stuurwiel, heel toepasselijk met de zestiende en de zeventiende eeuw nog in gedachten: ‘In een blauw geruite kiel draaide hij aan ’t grote wiel, de ganse dag’.
De Wouden waren ze nu al lang uit. Een kaal en weids Groningen lag voor hen.
