GDD LXXXIV Opmerkingen bij GDD LXXXIII ~ Even Weerumme ... - Veurrede
Wiej volgt bie onze opmerkingen de genummerde passages uut GDD LXXXIII – Veurrede.1). Tongval – De ärticulatie- en klankeigenaerdigheden van een dialect. Dr. F.v.D beperkt zich döörtoo. Hee had nieet de meugelijkheid geluudsopnamen te maken. Gewestelijke Radio-zenders bestonden nog nieet. 2). Dialecten – talen van kleine gebieden binnen een strèèktaalgebied. 3). Zuvere dialectvormen – Opvallend is dat in zon 60 jöör de dialectvormen van het Dèventers nauwelijks veranderd bint. F.v.D gef in zien werkjen een gesprek weer tussen een grootmoder en haer kleinzönne: Kleinzönne: ‘k Hep piene in ‘tlief. Grootmoder: Joa, menneken, iej ep seker te völle proemen egèten. Kleinzönne: Te völle prumen? ‘Khep vandage gin pruum ezieen. F.v.D concludeert dat de kleinzönne oavergeet van oe nöör uu en dat zien kleinkinder zollen oavergoan van uu nöör ui. (“Zijn kleinkinderen zullen een diphtong uitspreken als in het Nederlands”). Hee hef ongelieke ekregen. Wiej mot noe (1989) wel eerlijk västestellen dat steeds minder kinder onder mekäre en thuus Plat proat, möör dat hef met zuvere Dèventer vormen weinig van doon. 4). An de vergètelheid ontrukken – Het Dèventers was in 1923 nieet vergèten en anno 1989 is het dat nog steeds nieet. ‘Ontrukken’ lik mien dan ook nieet het goeie woord. Kuijk: “Mien sproakkunst ‘Grammatica van het Dialect van Dèventer’ (GDD) wördt eschreven um het Dèventers as lèvende taal te beholden. 5). In het Nederlands egoaten hef - Jammer! Een stad mot règelmoatig de eigen taal gebruken. Roadsvergaderingen zollen vaker in het dialect motten worden eholden! 6). Lèvende taal – Enkeld deur gebruuk wordt een taal edwongen lèvend te blieven. Dooie talen bint veur kamergeleerden. Mien Sproakkunst wil dat beklemtonen. 7) Verwante dialecten – Anno 1989 vindt diee vergelieking plaats. ‘Profs’ en ‘Lieefhebbers’ hebt zich ter noe op eworpen. 8). “Rückschlüsse” – F.v.D stelt taalstudie gelieke met natuurwetenschappelijke studies: der mot altied gevolgtrekkingen kommen. Bie taalvergeliekingen bint in wèzen conclusie nauwelijks meugelijk. Alle talen volgt hu neigen ‘wetten’. Met disse opmerking doo ik niks of an de grote weerde van het goeie werk van F.v.D.. 9). Rieke klankverscheidenheid – Jammer dat F.v. D. zich döörtoo beperken most. Möör … ik hadde anders gin werk meer ehad! 10). Wordt te book esteld – Ook het ärtikel van F.v.D. is zuver beschrievend. 11). Weinig in disse richting – Tegenwoordig is ter een uutgebreide ‘wereldwiede’ belangstelling. 12) enkeld begriepelijk bint veur … - Het werk van F.v.D. en völle anderen is begriepelijk veur taalleken, dialectbelangstellenden, taalgeleerden. 13). Verplaatsen – Olst, Gorssel, Twelle – merkböre klankverschillen – De misverstanden bint nieet zoo groot dat de mensen mekäre nieet verstoat. 14). Woordenbook van Geldeland en Oaveriesel – Der mot een “Woordenbook kommen veur Oost-Nederland en anpoalende gebieden”. 15). Diee het dialect goed kent – vrie goed weergef - . Zeg möör ‘prima kent en heel goed weergef’. F.v.D en W. Draaijer misten de kennis oaver de principes van de FONOLOGIE. Nieet de maniere van uutsprèken van een klanke is zoo veurnaam, möör de weerde dervan veur het betèkenisonderscheid. 16). Een woordenbook, en gin klankleer – Oke het werkjen van F.v.D. is gin klankleer: het beschrif de klanken, hun geschiedenis, hun veranderingen, möör het gef gin anwiezingen hoe de klanken uut te sprèken. Het is geen logopedisch werkjen. 17). Zooas ik het sprakke in de jören 1865-1880 – gesprekken met rasechte Dèventenären … - Dit is de enigste maniere um een taal te beholden, de taal sprèken. 18) grote bezwören en meujlijkheden – Diee hef F.v.D. heel goed oaverwonnen. 19). Lieefdewerk-old-papier (“a labour of love”) – Dat is tèvens mien (Kuijk zien) opvatting. 20). Het dialect dat mien um duzenden rèdenen lieef was – Mien vrind Dr. J.H. Kern – Hier (GDD) wördt ene rèden eneumd diee alle anderen umvat: Het is de Modertaal – Moders Taal is de mooiste taal diee der besteet en ikke bedanke alle mensen diee mien ooit eholpen hebt disse grammatica töt stand te brengen, in het biezonder G.J. Mäkel en R. Allard. – 21). MS – manuscript of handschrift – Dit mot letterlijk opevat worden: de gebruukte klankkarakters stonden nieet op een machine! 22). An te vullen en te verbèteren – In GDD heb ik de onmisböre hulpe ehad döörbie van G.J. Mäkel. Mien (Kuijk zien) GDD kon zien ofronding kriegen deur zien steun op practisch en computer-technisch gebied.
