GDD XL Wederkerende Werkwoorden - Zieneigen
Wederkerende Werkwoorden hebt het wederkerende veurnaamwoord ZICH bie zich, dat zich in vorm anpast an de bedrievende persoon. Zukke werkwoorden bint altied zelfstandig. In plaatse van zich wordt in het volkse Nederlands oke wel zijneigen gebruukt.
Dèventers is zieneigen, wat nog altied in de normale standärd Dèventer sproake thuusheurt. Hier verdieent dat behandeling: Zieneigen-à Samenkoppeling van zien en eigen. Zien is hier bezittelijk veurnaamwoord, eigen is de stam van (too-)eigen(en) en dat betèkent bezit.
Iej zollen kunnen zeggen dat eigen in deze constructie IK beduudt, in ieder geval IK anduudt.
Veurbeeld: zich (zieneigen) ärgeren – ik ärgere mieneigen, iej ärgert oeweigen, hee/zee ärgert zien/haereigen, wiejluu ärgert onseigen, iejluu ärgert oew(luu)eigen, beiden ärgert huneigen, zee(luu) ärgert hun/hullie-eigen.
Wiej kunt oke anderen ärgeren: Hee ärgert mien. In dit geval is mien gin weerkerend veurnaamwoord möör een perseunlijk veurnaamwoord. Zich ärgeren kan dus as weerkerend veurnaamwoord gebruukt worden. Het is dan een toovallig weerkerend-veurnaamwoord.
Andere toovallig weerkerende werkwoorden bint zich of zieneigen wassen - zich, zieneigen aanklejen - zieneigen sniejen – zieneigen bezeren.
Noast de toovallig weerkerende werkwoorden bint ter UUTSLUTEND weerkerende wekwoorden, oke wel eneumd NEUDZAKELIJK weerkerdende werkwoorden: Ik schame mieneigen dood – Hee hef zieneigen vergist – Diee man versprak zieneigen nooit – Wiej zult ons wel behelpen – Een boel mensen oaverwerkt huneigen.
G.W. Kuijk: Der bint völle werkwoorden diee op het EIGEN betrokken wordt. Vandöör denk ik dat het Dèventers EIGEN zoo gaaf bewaerd hef. Zol het soms verwant wèzen an het latijnse EGO? Het gebruuk van EIGEN vind ik zoowel taalkundig as geveulsmoatig heel zuver.
Het woord zelf (zelluf) is feitelijk on-Dèventers. Het gebruuk tervan geet vake tegen mien denken en veulen in. Wiej verbeeldt ons èvenwels dat in disse tied het uutsprèken van eigen wat onbeschaafd evonden wördt. Loat dialectsprèkers dat geveul onderdrukken!
