GDD XI N-sonans - Assimilatiewet I
De n-sonans is feitelijk een nasale klinker.
Ze zekt van de Nedersaksers en Dèventersen dat ze de n inslikt. Hier volgt veurbeelden döörvan:
roajn < (< is ontstoan uut) roajen - brieevn < brieeven – statiönnekn < statiönneken – alderbastnd < alderbastend – zingn < zingen – berappn < berappen – beniejn < beniejen – èètn < èten – kuntjnkeiln < kuntjenkeilen (platte stenen oaver het water loaten dansen).
Uut het veurgoande blik wel dat het meujlijk wordt as ter zoo espeld mot worden. Dat hooft gelukkig nieet. Een mense kan in zien schrieftaal het beste de Spellinregels van het Nederlands anholden. De medeklinkers bepoalt toch het woordbeeld. De klinkers bepoalt veurnamelijk de dialectische kleur!
Um een dialect zien kleur te geven hooft ter bie de spelling gin fonetisch schrift of klankschrift meer gebruukt te worden. Deur onze audio-middelen kan iedere tekst begeleid worden deur het geluud van een bandjen of schiefken! De spelling dut de rest!
In disse grammatica kui’j zieen hoe of Mäkel, De Weerd, Roeterd en Kuijk dat veur het Dèventers opelöst hebt.
Vergèèt diee namen, möör gebruuk diee spelling, diee heel dichte bie de zoogenaamde SONT-spelling kump!
ASSIMILATIE.
Het Franse guerre (oorlog), Het Engelse guard (wacht), het Duitse Garten (tuin) hebt een beginploffer, diee het Dèventers in zien spelling nieet kent, möör in UUTSPRAAK wel.
Bie het proaten werkt medeklinkers op mekäre in. Ze past zich an hun umgeving an. Dat verschiensel wördt assimilatie eneumd. Met de k komt hier een paer veurbeelden uut het Dèventers met de g van garten:
Zak en book > (wordt töt) zagbook – lik en doorn > ligdoorn.Pof en brook > povbrook: Dit is een veurbeeld van een f diee stemhebbend wördt!
Hier volgt nog meer veurbeelden en twee assimilatiewetten diee veur het Dèventers geldt.
Okkedooweedignogniee - spelling: Of ik het doo, weet ik nog nieet.
Akoekriegezakoe – spelling: As ik oe kriege, zal ik oe.
1. Zagdook:ß De piele gef an dat de assimilatie van d nöör k terugge werkt. Dat wördt regressieve assimilatie eneumd.
2. Jassak:à De assimilatie van s nöör z werkt veuruut: progressiev assimilatie.
Veurbeelden van 1: zagbookß, broogbandß, azbakß, óbbloazenß, roazdónderß.Allemoale regressieve assimilatie veur een stemhebbende plóffer.
Assimilatiewet I: In het Dèventers wördt veur een stemhebbende ploffer een stemloze medeklinker stemhebbend.
