Karl May
Van de wèke keek ik nöör een oflevering van ‘Europa’ en ik heurden toen Geert Mak zeggen: ”Hitler las de boeken van Karl May … .” En zoo was ik metene van november 2007 of weer in mien jeugd, loa we zeggen in 1937, toen ik as tienjörige jonge met mien vrindjes an den Iessel spölden. De Rave was der natuurlijk oke bie. Hee had boken oaver Old Shatterhand, Winnetou, Old Firehand, Sam met zien kromme geweer, wöör hee mee om een heuksken kon schieeten, elèzen. Al diee boken wären eschreven deur Karl May, in de gevangenis nog wel .. Hee was nog nooit in de prairie ewest en in de cowboynederzettingen döör.
“Wule goat het ‘Wilde Westen’ hier an den Iesselt speulen”, riep De Rave, “en ik bin Winnetou, het Opperhoofd der Apachen!” Ik had der nog nooit van eheurd en ik wazze dan oke dalijk der helemoale in, want der zollen wel piel-en-boagen an te passe kommen … . En ik hadde der pas nog ene emaakt van een dikke wilgentakke, goed soepel … , krom eboagen en met vlieegertouw as een strakke boage espannen … , dus ik riepe: “Dat doo we … “. En ik renden noa huus um mien schieeteboage te halen. De Rave had een holten geweer emaakt … Wiej ruilden. Hee was Winnetou, ikke Old Firehand en Jopie van der Kemp, de vlugsten van de jonges, Old Shatterhand .. . Möör de andere jonges en meisjes hadden niks. Veur de meisjes was dat nieet erg, want diee maakten wiej squaws, indianenvrouwen.
Veur De Putter, Teun Boomkamp, Kollie Nuijk, zooas een man van de gasfabriek, de vader van Jan van Dijk diee oke bie ons in de stroate woonden, mien een jöör jongere breur altied neumden, mosten wiej wat verzinnen … . Wiej maakten hun coyboys, zooas wiej cowboys neumden en indianen. Sommigen hadden echt een verentooi … . En geweertjes en piel-en-boagen maakten wiej gewoon van old holt en resten uut de timmerfabriek ‘De IJssel’ … en het spel kon beginnen. Natuurlijk had De Rave de leiding.
Ik moch’e de jonges loaten zieen hoe of ze van vlierholt doppen maken konden um op een rieetstengel de schoeven an het töpken um het zwöörtepunt in de stengel te verleggen, zoodat diee piele met een prachtige strakke boage tientallen meters deur de lucht vloag a’j hem ofschoaten. Ik waerschouwden ze wel dat ze nieet op mekaere schieeten mosten, um reden dat dat härtstikke gevöörlijk was. Mien vader had mien ezegd: “Denkt der umme da’j nieet op een ander richt, want a’j een ander in het oge raakt … . Het is zelfs lèvensgevöörlijk! Iej zult een ander möör an de sloap raken!”
Zoo gingen wiej dan bezig. Wiej schoaten op de turf van Wissink en op de bult diee hee döörvan op-ebouwd had. De vlakte tut an de gemeentewei was de prairie. Deur rejen de indianen en coyboys met hun stokpeerdjes, wat echt nieet meer as stokken wären. In de gemeentewei spölden wiej tussen de rioolbuizen, de stapels olde klinkers, de olde tegels, de verrotte planken en poalen, de zwarte zandhopen. En de squaws bouwden van olde klejen een echte wigwam, een indianentente. En het ‘Oelle-oele-oele-oooeeee’ was nieet van de lucht. Wiej klommen in de hoge linden en eiken achter in de gemeentewei en speurden de horizon bie de spoorbrugge of nöör onroad. Wiej gapten een stenen witte lange Goudse piepe en rookten de vredespiepe tut wiej der as het wäre misselijk van wieren. En wiej spölden noa het middagèten deur tut late in de oavend.
En toen deur de oorlogskreten hen klonk het stevige handgeklap van Moder Kuijk. En zooas altied klonk weer de stemme van De Rave: “Kindertjes thuiskomen, Vader heeft een vlo geslacht, botjes kluiven. Ha . . . , haa . . . , haa … ! Sjanken of lachen … .” ’t Spel was uut.