Antammig

"Voulez vous donner l'entame à mon enfant" of zoiets zegt de man naast me in die bakkerszaak in het zuiden des lands. De vrouw achter de toonbank kijkt ons een voor een niet begrijpend aan. Er volgt een mimisch tafereeltje. De man pakt een denkbeeldig broodmes, grijpt een onzichtbaar brood, snijdt er, zijn linker hand naar uiterst rechts schuivend, met zijn rechter het luchtige kapje af en geeft dat aan zijn dochtertje, ik neem tenminste aan dat die kleine meid zijn kind is. Zo beeldt hij "Wilt U mijn kind het kapje geven" uit. Zelf weet ik dat l'entame, uitspreken als "l'antam", het kapje is. Het komt van entamer, uitspreken als "antammee", dat letterlijk 'aansnijden' betekent. Dit overdenk ik snel, terwijl de man het brood, inmiddels ontdaan van het kapje, ongesneden inpakt, zijn kind bij de ene hand neemt, in de andere houdt zij het kapje waar ze lekker aan zit te knabbelen, en de winkel verlaat. Even later sta ook ik buiten.

Ik heb eens een leraar gehad, ik weet beslist niet meer wie dat was, maar hij moet taalonderwijs gegeven hebben, die tegen ons zei dat je vreemde woorden pas goed onthoudt, als je ze te pas en te onpas bij je spreken gaat gebruiken. Al wandelend door een volgende winkel waar ik zijn moet, wil ik dat met entame en entamer in gedachten eens doen. Ik zal de Franse uitspraakregel maar volgen. "Ik zal eerst maar een wagentje antammeren (aanpakken) - ik denk het Nederlandse woord er maar bij - . Zo, nu door een gulden in de antam (kapje - onzin natuurlijk) te steken, ontstaat er een antam (scheiding of snede) tussen het ene wagentje en het andere. Nu de winkel in antammeren (beginnen met winkelen)". In de winkel zie ik kleine winkelwagens voor winkelende kinderen staan. "Aha, die zijn vast en zeker om kinderen te antammeren (aan te steken, aan te moedigen) zelf te gaan winkelen, want zulke wagentjes werken heel antammerend (of is het antammerig, in ieder geval aanstekelijk) op jongere kinderen, peuters en kleuters vooral. Ik zal met die chef daar eens een gesprek proberen te antammeren (aan te knopen). "Dag mijnheer, U weet met die wagentjes het winkelen van kleuters hier aardig te antammeren"." Tot mijn verbazing is de winkelbaas hevig geschokt: "Ik laat me door U niet beledigen; we proberen de kinderen hier niet tam te houden door ze een karretje in de vingers te duwen, hoewel, die rot blagen zitten overal met hun tengels aan".

Ik leg de man uit dat antammeren de kinderen misschien wel tam houdt, maar dat die woorden verder niets met elkaar te maken hebben. "Entameren, uit te spreken als antammeren is aansnijden, een begin maken, aanbreken, soms iets licht beschadigen, en ga zo maar door. In mijn dialect, ik kom uit de omgeving van Deventer, hebben we zelfs voor mensen die alles willen aanraken en beetpakken, wat ook weleens lichte schade kan veroorzaken, een naam: antammige mensen. Dat zijn vooral kinderen. Die tonen veel initiatief. Die willen alles beetpakken. Daar hebben jullie in deze winkel heel mooi op ingespeeld. Antammige kinderen hoeven hier geen vervelende kinderen te zijn. Hun grijpgrage vingers worden gebonden aan het karretje; ze laten het alleen los om dat te pakken wat ze kopen willen, want ze apen ma na".

De chef kijkt me even heel verbaasd aan. "Bedankt voor het marketing-lesje", zegt hij dan, en "Hoe heten zulke kinderen ook al weer?" "Antammige kinderen. Antammig is behalve de uitgang helemaal Frans. Wanneer het woord 'antammig' ontstaan is, weet ik niet, maar het veroudert snel, helaas. Want werd antammigheid vroeger als iets vervelends ervaren, we weten nu dat het hoort bij de onderzoekingsdrang of -drift van het kind. Onthoud dat woord".

• Vorige
• Volgende