Razzerdakkel
Woorden zijn net dieren. Als ze volwassen zijn, gaan ze hun eigen terrein afbakenen. Ze gaan een volstrekt eigen leven leiden, dat ongewild beïnvloed wordt door tientallen andere 'dieren' van de eigen soort en wat minder van andere soorten. Dat is wat ik overdenk, als ik het woord 'razzerdakkel' eindelijk weer eens hoor. 'Dakkel' is geboren in Duitsland, eeuwen geleden, als 'Dackel' bij de burgerlijke stand der woorden, ofwel de spellinggrammatica, ingeschreven. Het was een 'zoontje' van 'Dachs'(hund). Hij kreeg al spoedig de naam 'Teckel', een naam die de Duitse grens over trok en het hele Nederlandse taalgebied van zijn 'merktekens' voorzag. Met andere woorden, 'teckel' werd een Nederlands woord, aan zijn spelling herkenbaar als een Duits leenwoord. 'Teckel' werd spottend een 'bastaard' genoemd, want een oorspronkelijke Nederlandse 'Dackel' of 'Teckel' heet 'Taks'. 'Dackel' bleef in de oostelijk- noordelijke, en -zuidelijke grensgebieden met Duitsland hangen. Het woord werd er een bastaard, de hond - het dier dus - niet. Bastaard-honden, van onbestemd ras dus, waren er al genoeg. In gedachten zie ik zulke dieren al bevend of 'raselend' langs de asbakken, mestbakken, vuilnisbakken 'rausen' of 'rauzen' om iets eetbaars te zoeken. Echte 'ras'honden heb ik er nooit bij gezien. Ze waren allemaal ontstaan in ogenblikken van onbedachtzaamheid van de baasjes en bazinnetjes, die hun dieren soms maar even alleen uitgelaten hadden. In de jaren dertig van deze eeuw noemden wij, jongens uit Deventer, bastaard-honden die langs de straat zwierven "voelnisbakkenras". Wij wisten niet, dat vele bastaarden niet langs de straat zwierven, omdat wij geen rassen konden onderscheiden. Enkel de dieren die zwierven, vonden wij niet-raszuiver.
Zo werden alle zwerfhonden 'razzerdakkels' voor ons. En zo ging 'razzerdakkel' een eigen leven leiden. Het betekenis-terrein van dit woord werd groter. 'Razzer'- kwam voor ons niet alleen van 'ras', maar ook van 'rats', wat van ratsen of gappen komt. Ik denk nog glimlachend aan de zaken die ik in de oorlog van de Duitsers 'geratst' heb. Oorspronkelijk is een 'razzerdakkel' een hond van gemengd ras. Het kan een heel zachtaardige hond zijn, die heel graag als huisdier gehouden zou willen worden, maar ..... die door zijn afkomst verbannen wordt naar de straat. Weet je wat, ik bel het 'Dierentehuis' in Deventer, om te horen hoe men daar over zulke honden denkt. Zouden ze daar het begrip 'razzerdakkel' kennen? Niet aarzelen. Ik ga naar de telefoon. Ik draai het nummer. "Mevrouw, met Kuijk; die naam zegt U waarschijnlijk niets. Ik heb een vraag. Weet U wat een razzerdakkel is?" "Hier zeggen wij 'razzerdassel', maar dat zal wel een verbastering van 'razzerdakkel' zijn. Het is een hond met kenmerken van een aantal rassen, ik bedoel dus van onbestemd ras". Ik vertel mevrouw dat zowel 'dassel' als 'dakkel' afkomstig is van 'Das' en 'Dackel'. We zijn het erover eens dat razzerdassels heel aardige dieren kunnen zijn. Ik bedank mevrouw hartelijk voor haar antwoord. Dat heeft namelijk meer opgeleverd dan ik verwachtte. Nu weet ik heel zeker dat een bastaard in de hondenwereld nog steeds met de naam 'razzerdakkel' of 'razzerdassel' aangeduid wordt. Als ik over deze woorden wat ga vertellen, kan niemand me verwijten dat ik verouderde of uitgestorven woorden behandel. Razzerdakkel is niet dood. Hij tilt nog steeds zijn achterpootje op om zijn territorium af te bakenen, of zij zakt nog steeds op haar gatje om hetzelfde te doen. Ikzelf ben de 'aangever' van dit woord dankbaar, want dankzij hem kunnen straks weer veel lezers hun taalterrein vergroten, of op hun gebied een bekend plekje opzoeken.
