'DE HALVE KONTE'
Dit is de (bij?)naam van zeven op rij gebouwde arbeiderswoningen achter de rioolwaterzuiveringsinstallatie in Deventer. De oorspronkelijk eenkamerwoningen lagen vroeger in de voormalige gemeente Diepenveen.
Er wordt mij dikwijls gevraagd waar de naam ‘De Halve Konte’ vandaan komt. Een sluitend antwoord kan ik niet geven!
Op ‘Konte’ heb ik gezocht en wat aardige ontdekkingen gedaan:
Als een Deventenaar een lopende rekening had in zijn stamkroeg en nogal wat op zijn ‘conto’ had staan, kon hij op de opmerking van de kroegbaas “Iej mot nog heel wat betalen”, antwoorden: “Schrief het möör op mien konte”, wat betekende dat hij op dat moment niet voldoende geld had om de rekening te voldoen. ‘Konte’ werd later niet meer herkend als dialect voor ‘conto’, maar geassocieerd met ‘konte’ in de betekenis van ‘achterste’ of met het vrouwelijke geslachtsdeel dat zich ook in die buurt bevindt. Het antwoord op bijvoorbeeld “Iej mot oew rèkening nog betalen” werd dus “Schrief het möör op oew konte” en ging betekenen: “Ik bin nieet van plan mien schuld te betalen!”
‘Halve’ is in dit verband nauwelijks te verklaren. Ik heb begrepen dat ‘De Halve Konte’ van meet af zo genoemd is. Mogelijk is dat er gelden beschikbaar waren om minstens veertien woningen te bouwen en dat het halve conto maar besteed hoefde te worden voor de zeven.
De dialectsprekers hebben in ieder geval ‘konte’ als lichaamsdeel opgevat en gebruikten dan ook als eufemisme in hun spreken ‘K(aa)’: “De halve K(aa)”, zeg ik altied.
De naam kan ook slaan op het feit dat er nauwelijks een “achterste” aan deze woningen was, maar zelf geloof ik dat niet.
Voor mij slaat deze denigrerende bijnaam meer op het vermeende ruwe karakter van de arbeiders en hun vrouwen en kinderen, werkzaam op de steenfabrieken langs de IJssel. Vaak werd er vroeger gezegd: “Past ter möör op, ’t is rauw volk!”
Er zijn ook mensen die menen dat ’Konte’ het ‘achterste’ van de gemeente Diepenveen was, ofwel ‘De Platvoet’; Okkenbroek zou dan de ‘kop’ zijn. De zeven huizen kwamen halfweg op ‘De Platvoet’ in de richting van de IJssel. Dat was half op ‘De Konte’: ‘De Halve Konte’. Ik vind dat wel ver gezocht, want ik heb in mijn jeugd ‘De Platvoet’ nooit ‘De Konte’ horen noemen.
Het lijkt wel goed mogelijk dat ’konte’ uit het Franse ‘compte’ ontstaan is, dat ‘berekening’ , ‘som’, ‘aantal’ betekent. Het Deventers kent veel Franse verbasteringen.
G.W. Kuijk
