Kleef
Ende jören dertig van de veurige eeuw hadde wiej een buurman diee Kleef heetten. Loat diee man noe oke nog ofkomstig wèèn uut het Duutse Kleef of Kleve. Toch was hee Nederlander. Hoe of dat zat, döör bi’k nooit achterekoamen. Hee droeg in de mobilisatietied van negenendertig-veertig het greune tenue van de infanterie met poeties um de benen en de soldoatenmutse en hee zag ter toen stoer uut. Wiej vertrouwden hem nieet helemoale, want hee sprak met een Duuts accent en wiej hadden het nieet op de moffen. Later bleek dadde wiej hem onterecht in het verdomheuksken douwden. Möör döör geet het hier nieet umme. Het geet um de name: Kleef of Kleve. Ik wete nog steeds nieet wöörof diee plaatsname weg kump, möör ik vinde het zoo leuk dat diee name in het Dèventers verbonden is an het werkwoord ‘kleven’: hechten an, plakken, väste blieven zitten, zich väste klampen an, kleverig wèèn. ‘Beklieven’, in het Nederlands ‘beklijven’, is ter familie van: Wat ‘beklif’, blif bie oe; iej raakt het nieet meer kwiet en het greujt zelfs an, het wördt meer. ‘Beklieven’ is een sterk werkwoord: beklieven – bekleef – bekleven – bekleven. In de verlejen tied ziee’j ‘-kleef ‘ dus weer.
Dèventer had vrogger een ärg sterke band met de Achterhook en het angrenzende deel van Duutsland. Den Iesselt kump ter immers oke vandan. In het begin van de twintigste eeuw liepen buten dat de stoomtremmekes van Dèventer nöör Emmerik en iej konden oke makkelijk richting Kleef. Het is dus logisch dat plaatsen as Emmerik en Kleef bie Dèventersen goed bekend wazzen. Mien vader bieveurbeeld reisden as handelsreiziger vake met de tram deur de hele Graafschap en hee stapten altied an de Handelskade op de tram van de Gelderse Tramwègen richting Emmerik.
Wiee an zien geld blif kleven, zunig of gierig is, gin ofstand van zien bezit kan doon, wördt vake bespot. Dat doot ze meestal achter de rugge van zon mense. Möör dat bespotten mot wel een beetjen eufemistisch blieven, want een vrek wil iej iemand toch oke nieet neumen: iej wilt het graag een beetjen leuk holden. Zoo ontstoat ter humoristische uutdrukkingen, wöörvan later gin mense weet, hoe of ze inde wereld ekommen bint. Homoniemen, geliek klinkende woorden diee verschilt in betekenis, spölt döörbie een grote rol. ‘Kleef’, de name van de Duutse stad en ‘kleef’, de stam van het werkwoord dat ‘deran västezitten’, ‘plakken’, ‘der nieet vanof können’, könt döör hun volledige klankgeliekheid heel mooi bie mekäre kommen. Wiee an zien geld kleeft, zit ter an väste, kan der gin ofstand van doon of meujlijk, is een zunige pinne. Een mense diee in Kleef opegreujd is en in Dèventer is kommen wonen, weet dat e ‘van Kleef’ is. En dat leidt dan heel logisch töt de volgende uutdrukking: “Hee is van Kleef”. De heufdletter in ‘Kleef’ kui’j nieet heuren en dat leidt dan weer töt een dubbele boadem.
En zoo mot het dus gebeurd wèèn: “Wat is dat feitelijk veur een keerl? Hee stak een serette op en boad ter mien ginene an”. – “Wat za’k oe zeggen? … Hee is van Kleef”. – “Wat…?” – “Hee is meer van de heb as van de geef…!”
En dat is noe typisch Dèventerse humor! Iej könt ter noe trouwens een Nederlandse väriant bie maken, want in plaats van ‘Kleef’ wördt diee stad steeds vaker ‘Kleve’ eneumd. En dus kan een Nederlands-sprèkenden zeggen: “Hij is van Kleve. Hij houdt meer van hebbe dan van geve’”.
Onze buurman Kleef van toen was feitelijk ‘van Kleef’ en oke weer nieet: het was een gulle vent! Hee liet ons met zien windbuks zien eigen keugeltjes verschieeten en diee wazzen toen echt nieet goedkoop. Ik zol können zeggen: “Mijnheer Kleef was van Kleef en toch was e nieet van de heb, möör wel van de geef”.
Dit stuksken drage ik op an de familie Kleef, diee in negenendertig, mobilisatiejöör, woonden in de Ravenstroate op nummero tiene in Dèventer.
