61 Dominee en Pastor
Zij stonden tegelijk op het erf die zaterdagmorgen van de negenentwintigste september negentien drieënzeventig, de zesenveertigste verjaardag van Top, de hervormde dominee van Diepenveen, pastor Pieter, de kruidenier Ten Kleij en bakker Paalman: Ten Kleij kwam de kruidenierswaren brengen volgens het boekje, Paalman bracht de veertig verjaardagsgebakjes, Pieter kwam als vriend en de dominee waarschijnlijk om het zakje van het verjaardagsfonds op te halen om de “Notenhof”, het vergaderhuis van de hervormde kerk, in stand te kunnen houden. Ten Kleij had zijn zaak op de hoek van de Wetermansweg en de Oranjelaan, Paalman had zijn bakkerij in de Dorpsstraat en de dominee woonde op het Kerkplein bij de kerk.
Ten Kleij en Paalman waren gauw weer verdwenen, de dominee en Pieter noodde Top binnen te komen.
Pieter kende Top uit zijn jongensjaren. Ze hadden samen esselingen gevangen, voor de oorlog al, bij “de strontsluze” onder de spoorbrug in Deventer. Pieter was toen rooms, nu katholiek. Hij had al vroeg achter de meisjes aan gezeten en iedereen was dan ook verrast geweest dat hij in negentien veertig naar een kleinseminarie ging. Midden vijftig was hij inderdaad kapelaan in een dorpje in Brabant. Daar had hij een nare affaire gehad, tenminste voor de kerk, want hij werd door een collega in bed betrapt met een knappe jong dienstbode in de pastorie. Manmoedig droeg hij de cosequentie. Hij trouwde met Rietje, nadat hij na zijn boetedoening op een zijspoor gezet was. Daarna ging hij verder door het leven als Pastor Pieter. Kinderen kregen Rietje en hij niet. De vriendschap tussen Pieter en Top was altijd gebleven.
Top kende de dominee helemaal niet. Hij ontmoette hem nu voor het eerst. Het was een mollige man met een vriendelijke biggenachtige kop. Hij sprak wat ‘knorrend’.
Gedrieën zaten ze in de woonkamer. Het was immers zaterdag en iedereen was aan het ‘hemmelen’, zoals de Drenten dat zo mooi zeggen. Voor de zondag moest alles schoongemaakt, opgehemeld, worden. De dominee en Pieter hadden elkaar nooit ontmoet. Ze waren al snel in een discussie over godsdienst gewikkeld, waar Top zich driftig mee bemoeide. Het ging over “God bestaat niet”. Midden in de felle discussie onder het genot van een kopje koffie met een gebakje en daarna een wijntje voor Pieter en de dominee en een frisdrankje voor Top, liet de laatste zich ineens ontvallen: “God is Dog geworden”. Dominee en Pieter waren ineens stil. “Wat?” En Top vertelde de gebeurtenissen van begin februari. Hij legde uit dat hij over “Openbaring” gedroomd had. Hij legde uit dat het geld regeerde en niet de liefde, dat economie en marktwerking in het zogenoemde christelijke Nederland de baas waren geworden. Hij vertelde waarom hij ambteloos burger geworden was, dat hij en Tine een steentje wilden bijdragen om Dog, de draak die op vernietiging uit was, te verslaan en op hun eigen wijze ‘Menselijkheid’ terug te brengen. Geen materieel gewin maar wezenlijke levenszin. Hij werkte in het klein aan een nieuw maatschappelijk principe dat toch heel oud was: noaberschap, nabuurschap, medemenselijkheid. In Diepenveen was daar een goede voedingsbodem voor. Bovendien wilde hij af van die voortdurend achterkamertjespolitiek van een Wiegel, een Den Uijl, een Van Aght, een Van Mierlo en noem ze maar op, die alles eerst bedisselden en dat onder het mom van democratie de goede gemeente door de strot duwden!
Pieter Pastor en de dominee zaten stil te luisteren! “Ga hier maar eens kijken op onze boerderijen”, zei Top. Hier zien jullie iets van mijn principe.
“U bent niet christelijk meer”, zei de dominee. “Nee, ik geloof niet in Dog, de macht van het geld en de sterkste!” riep Top. Pieter knikte zwijgend. Toen zei hij: “Ik denk er feitelijk net zo over”.
Toen ze afscheid namen, zei de dominee: “Mijn preek voor morgen is al klaar”.
