GDD LXXXIII Èven weerumme nöör 1923 - Een Veurrede
In februäri 1923 begon de Anglist Doctor P. Fijn van Draat, Dèventenaer van geboorte, zien “Klankleer van den tongval der stad Deventer” met een veurrede, wöörvan hier de vrieje versie in het Dèventers volgt:
De Dèventer 1)tongval is, as zoovölle andere 2)dialecten an ’t verlopen, gestödig achteruutedrongen as zien vormen wordt deur het Nederlands. Wille wiej de 3)zuvere dialectvormen an 4)de vergètelheid ontrukken, dan wördt het hoge tied dat ter ene diee der goed mee bekend is, zich ter too zet ze te book te stellen. Dit klemt te meer, a’j in ogenschouw nemt, dat in tegenstelling met zoovölle andere steden (Grönningen, Oldenzaal) Dèventer zien oorkondeboken allemoale 5)in het Nederlands egoaten hef. Ook bie Geert Groote en zien kringe zeuk iej vergèèfs nöör een prèke, tekstvergelieking of verhandeling in het dialect. Wiee het dialect beschrif, hef enkeld de 6)Lèvende Taal töt zien beschikking, en kan allene deur vergelieking met 7)verwante dialecten töt 8)”Rückschlüsse” kommen oaver andere vormen.
Het wördt dus hoge tied dat het Dèventers met 9)zien rieke klankverscheidenheid, zien völle umlauten en zien uterst geveulige en bewègelijke consonanten 10)te book esteld wördt. Töt noe too is 11)weinig in disse richting edoan. De biedragen in den olden “Overijselschen Almanak” bint bie het weergeven van de klanken zoo vage en onsystematisch, dat ze 12)enkeld begriepelijk bint veur wiee het dialect kent. Galleé’s “Geldersch-Oaverijselsch Woorden boek” helpt oke nieet genog. Wiee wat van het Dèventerse dialect kent, weet da’j oe in welke richting möör ook hooft te 13)verplaatsen – Olst, Gorssel, Twello – um dalijk deur merkböre klankverschillen etroffen te worden. 14)Een woordenbook van Gelderland en Oaveriesel tegelieke is, wat klanken betreft, enkeld dan meugelijk, as geneumde klankverschillen wordt anegeven. 15)Draaijer’s woordenbeuksken is het veurtreffelijke werk van een man diee het dialect goed kent en vrie goed weergef. Möör al is het goed, 16)het blif een woordenbook en het is gin klankleer.
Zelluf Dèventenaer heb ik etracht het dialect te beschrieven, 17)zooas ik het sprakke in de jören 1865 – 1880 en zooas ik het later in tal van gesprekken met ras-echte Dèventenären heurden. Dat zich hierbie veur mien, den Anglist, diee zieneigen op glad Hollands ies woagden, 18)grote bezwören en meujlijkheden veeurdejen, löt zich heuren. Möör mien werk was 19)lieefdewerk-old-papier, het resultoat van een lang gekoesterde wense, 20)het dialect dat mien um duzenden redenen lieef was, te meugen beschrieven. Ik danke mien vrind Doctor J.H. Kern te Grönningen veur de meujte diee hee zich etreust hef mien 21)MS deur te lèzen, en uut zien rieke kennis 22)an te vullen en te verbèteren. Ik kan hem hierveur nieet genog danken.
NB – Deur mien in het Dèventers bewerkt in september 1989 - (G.W. Kuijk)
