GDD LXXVII Bievoeglijke -, Biewoordelijke -, Dubbelverbonden Biezinne
De Bievoeglijke Biezinne.
Een Bievoeglijke Biezinne is een zinne diee in de plaatse van een bievoeglijke bepoaling steet. Zon zinne beperkt de betekenis van het antecedent of gef ter uutbreiding an. As de zinne beperkt, ligt ter gin pauze tussen de heufdzinne en de biezinne, feitelijk tussen het antecedent en de biezinne. Breidt de Bievoeglijke Biezinne uut, dan is ter wel een pauze bie het sprèken. Um de pauze an te geven, wördt bie het schrieven de ‘komma’ gebruukt: Ik mot bie een dokter wèèn diee especialiseerd is in spierwerking. àBeperkende Bievoeglijke Biezinne. – Onze dokter, diee especialiseerd is in kinderzieektes, is epromoveerd. àUutbreidende Bievoeglijke Biezinne.
Bievoeglijke Biezinnen begint met een betrekkelijk veurnaamwoord, een betrekkelijk veurnaamwoordelijk biewoord, een vroagend veurnaamwoord, een biewoord, een voegwoord of een veurzetsel: Het book dat ik van hem ekregen heb, lig döör. – Ik kenne de uutkomst wöörtoo hee ekommen is, nieet. – De vroage wiee of het edoan hef, is nooit beantwoord. – De opmerking wöör of hee zien vrouwe eloaten had, vond ik nieet bepoald kies. – Dit eiland, wöör ik al twintig jöör een zomerhuusken hebbe, is subtropisch. – Zien lieefde veur wiee hem derdeur eholpen hebt, is onbeschriefelijk.Soms wördt het betrekkelijk veurnaamwoord ‘wat’ gebruukt, as ‘diee’ verwacht wördt: Ik bin bie een sportclub wat niks meer veurstelt.Bievoeglijke Biezinnen met de vorm van een heufdzinne komt oke veur: Het gezegde ‘Driee is te völle’, krig in disse tied van huwelijksproblemen steeds meer betekenis. – Der was gin vootballieefhebber of hee genoat van Ruud Gullit en Marco van Basten.
De Biewoordelijke Biezinne.
Een biewoordelijke bepoaling in de vorm van een zinne wördt een Biewoordelijke Biezinne eneumd. Biewoordelijke Biezinnen van: Plaatse: Ik goa wöörhen ik wille. – Tied: As het tien uur is, goa ik nöör bedde. – Middel: Deur kranten rond te brengen verdieent hee een aerdig zakcentjen. – Hoedoanigheid: Iej mot proaten, zooas iej het eleerd hebt. – Reden: Ik stoa zien deelnemming too, umdat e zuvere ärgumenten döörveur hef. – Eurzaak: Deurdat zee veur het examen ezakt was, kon ze gin vervolgopleiding kriegen. – Gevolg: Mien moder viel van de trappe, wöördeur zee haer been brak. – Groadandudend Gevolg: Mien zuster werkten zoo härd, dat ze cum laude slaagden. – Doel: Nem een bende proviand mee um te oaverlèven. – Veurwaerde: As iej dat kunt, mot iej dat doon. – Toogeving: Allewel hee zien beste dut, hee kump möör nieet veuruut. – Groad: Hee is zoo zieek as e nog nooit ewest is. – Intensiteit: Hee liep härder as e ooit elopen hef. – Vergelieking: Hee liep völle härder as degenen diee met hem liepen. – Beperking: Veur zooverre as ik het kan noagoan, hef zee het bie het rechte ende. – Verholding: Hoe zwöörder of het werk is, des te meer spant ze zich in! – Modaliteit: Nöör wat de kranten schrieft, zal dit kabinet gauw vallen.
De Dubbelverbonden Biezinne.
Een dubbelverbonden bepoaling in de vorm van een biezinne kump wel veur. *Meestal bint zukke zinnen Biewoordelijke Biezinnen van Umstandigheid of Reden (Eurzaak). Veurbeelden: As hee weer zukke sekslessen gaf, (2)mocht ik (1)hem helemoale nieet. – As totaal ebroaken (2)kwam (1)hee de dreimölle uut. *Terwiel e meu was, ging hee zitten. à Biewoordelijke Biezinne van Umstandigheid (Dubbelverbonden Biezinne?)
