GDD LXXI De Samengestelde Zinne - Algemeen
Een samengestelde zinne is een zinne diee uut twee of meer enkelvoldige zinnen besteet, diee mededelingen en/of vroagen bevat.
Boavenstoande definitie bieveurbeeld is een samengestelde zinne. Diee kan ontleed of e-analyseerd worden in de volgende enkelvoldige zinnen;
Eerste zinne: Een samengestelde zinne is een zinne …
Tweede zinne: diee uut twee of meer enkelvoldige zinnen besteet …
Derde zinne: diee mededelingen en/of vroagen bevat … Disse zinnen bevat allemoale een Gedoo.
Het getal an enkelvoldige zinnekes is dus makkelijk te tellen. Met dat tellen kan een mense zich gauw vergissen, want der bint vake beknopte zinnekes wöörvan het Gedoo meujlijk te herkennen is. Kiek möör ens nöör het volgende zinneken:
Deur het Gedoo te onderstrepen, kui’j het antal zinnekes makkelijk tellen.à Deurdat iej het Gedoo onderstreept, … . Hier was dus de onbepoalde wieze het Gedoo! De volgende woordsoorten kunt tèvens as ‘Gedoo’ werkzaam wèèn: a. deelwoorden, b. bievoeglijke naamwoorden, c. zelfstandige naamwoorden.à a. Verbrand deur de zunne wier hee in het zieekenhuus openoamen. b. Hellig deur zien nederloage sloeg hee zien kärreketlatte an stukken. c. As burgemeester van Dèventer hef hee zich nooit groteder veuredoan as hee was.
De enkelvoldige zinnen binnen een samengestelde zinne stoat nieet altied op gelieke heugte. Stoat ze dat wel dan wördt esproaken van waterpas of geliekvloers zinsverband (ned.: nevenschikkend zinsverband); stoat ze op ongelieke heugte dan heet het verband ongeliekvloers of getrapt (ned.: onderschikkend zinsverband).
As de zinnen allemoale geliekvloers ligt, wördt esproaken van heufdzinnen; de zinnen diee op de trappe nöör onder ligt, bint dan de biezinnen.à (1)Vader les de krante,(2) moder breit een kouse, (3)Mies maakt haer huuswerk, (4)Kees spölt met zien treintjen en (5)kleine Jan lig in de wieege te trappelen.à Dit is een samengestelde zinne diee ontleed worden kan in 5 enkelvoldige zinnen diee allemoale op huneigen stoan kunt: ze bint dus geliekvloers verbonden; het bint heufdzinnen.
Dat kan zoo eteund worden: ß (1)à +ß (2)à +ß (3)à +ß (4)à +ß (5)à : vief heufdzinnen op gelieke heugte.
NB. Dat het heufdzinnen bint, kui’j zieen an Doonder en Persoonsvorm. Diee stoat zoo dichte meugelijk bie mekäre. (1)Deur slecht werk te lèveren (2)hef onze buurman, (3)diee der toch al slecht veurstond, (2)zich nieet meer kunnen handhaven en (4)hee is failliet verklöörd.Disse zinne kump ter schematisch as volgt uut te zieen:
ß (1)à + ß (2)à +ß (3)à +ß (2)à +ß (4)à :
Geliekvloers as heufdzinnen, wöörin Doonder en Persoonsvorm zoo dichte meugelijk bie mekäre stoat, ligt (2)+(2) en (4): hef onze buurman zich nieet meer kunnen handhaven … hee is failliet verklöörd.Onder diee vloere ligt (1) en (3): (1)Deur slecht werk te lèveren = Beknopte Biewoordelijke biezinne van Eurzaak; (3)diee der toch al slecht veurstond = Bievoeglijke Biezinne (uutbreidend) bie buurman.
