GDD XXV Biev. nw. attributief - predikatief - dubbelverb. trappen van verg.
De grote man; een gemene opmerking; het katsige keerltjen:
De vette woorden bint bievoeglijke bepoalingen bie de zelfstandige naamwoorden wöör ze bie stoat: Ze bint attributief gebruukt.
In Het huus is hoge, Dat jonk wördt slank, Zien opoe schient blind te wèèn, heurt hoge, slank, blind oke bie de zelfstandige naamwoorden huus, jonk, opoe, möör ze bint op-enommen in het gezegde. Een andere name veur gezegde is predikaat. Der wördt dus ezegd dat hoge, slank, blind predikatief gebruukt bint.
Vake bint bievoeglijke naamwoorden en (2)attributief en (1)predikatief gebruukt.
Veurbeelden: Dat mense neumt ze rieke. Rieke heurt (1) bie neumt; rieke heurt (2) bie mense. Den keerl viel dood van de ledder. Deur of tiedens het vallen(1) was de keerl(2) dood.
Bie Bievoeglijke naamwoorden kennen wiej de trappen van vergelieking. De onderste tree heet stellende trappe of positief; De tweede tree wördt vergrotende trappe of comparatief eneumd; de heugste tree is de oavertreffende trappe of superlatief.
De comparatief was in het Oldsaksisch en Gotisch -iz- of –oz- gebonden, dat wil zeggen dat in Nedersaksische dialecten soms een –er- vebinding optreedt, diee vremdelingen in het Nedersaksisch fout vindt!
Hier volgt dudelijke veurbeelden:
Stellende tr. (positief) – Vergrotende tr. (comparatief) – Oavertreffende tr. (superlatief) ---- ----- ---- ---- ----- --- ---- ---- -----
Lank – een lange man; ------ lang(ed)er (lang-izo-r)----- - langst(e) --- langste man ------ ---------- ------------ -------- ---------
Hoog(hoge) – hoge boom ---- hog(ed)er (hog-iza-r)------ - heugst(e) ---- heugste berg ----- ----------- -------------------- -----
Mager(e) – magere zwienen – magerder ------------------ - magerst(e) – magerste koo ----- ------------ ------------- ------------
As voegwoord van vergelieking kent het Dèventers enkeld as:
Hee is groteder as mien. Hee is èven groot as mien.
Het vergeliekende voegwoord dan kump in het Dèventers nieet veur. Het mot in de Grammatica van het Nederlands in-evoerd wèzen, umdat ‘Ze’ in het Nederlands twee vergeliekende voegwoorden hebben wollen, net zoo as in het Duuts!
Ieder mense mag dan gebruken bie de vergrotende trap, möör dan pröt zoo iemand gin Dèventers.
Völle – meer – meest: Völle is in het gotisch manags [men(n)ig(e)]. Vandöör dat in het Dèventers meer ezegd wördt menig mense as völle mensen. Der wördt wel vake ezegd menigene.Meer wördt in het Dèventers enkeld gebruukt as ter gin vergrotende trappe veurhanden is: Zee bint meer in-eburgerd azze wiej!
NB. Gebruukt meer enkeld as het neudig is!
