Schelle
Al proatten mien moder thuus Nederlands tegen ons, zee had het nooit oaver ‘aardappels schillen’, ‘appels schillen’, ‘peren schillen’, zee zei altied ‘schellen’. De ‘schillen’ van de eerpel wären bie haer de ‘schelle’ van de eerpel, oke al wazzen dat der tiene van ene eerpel. Zoo zat dat Dèventers van haer in mekäre. Pas völle lateder in mien lèven ontdekten ik dat het echt zoo moch’ en kon! Bliekböör was Moder heel taalgeveulig. De Rave was dat vaste oke, want toen hee is een keertjen op een kolde règenachtige achternoamiddag in de schemer bie ons in de grote woonkamer met ons zat te mens-erger-je-nieten, was mien moder an het eerpels schellen. Zee had een grote schellebak op haer schoot en zee zei, geleuf ik, zooiets van dat döör een ‘hoop schelle’ in kon.
“Dat zeg’ Vrouw Kuijk verkeerd, schellennn”, zei De Rave.
Mien moder zei: “Dan zeg iej toch gewoon schellen!” Toen zei zee: “Zal ik oeluu is wat loaten zeen?” En zee pakten een hele grote eerpel uut de schellebak en sneej diee precies hallef deur. “Gerrit, haal iej mien is èven een breinoalde uut de kaste, uut diee köker”. En ziee stak de breinoalde in de ronde kante van een halve eerpel en zetten diee op de schoorsteenmantel boaven de vlammende heite koalenheerd. Toen nam zee een andere grote eerpel en zee schelden heel veurzichtig härtstikke dunne in één stuk een slinger schelle van de eerpel diee as een spiraal der vanof kwam. Veurzichtig lei zee het midden van de slange op de punte van de breinoalde, drukten diee wat vaster derop en de slange zakten um de breinoalde en bleef as een dreimölle um zien as hangen. En toen … begon de schelle as een dreimölle of zweefmölle te dreien. Wiej stonden met verbazing te kieken. “Gloepens, wat mooi, Vrouw Kuijk”, zei De Rave, “Ik wete hoe of dat kump, de wärme lucht kump onder tegen de schelle an, en diee geet dreien as een schroef!” “Knap dat iej dat weet”, zei Moder. “Gerrit, haalt mien is een goldrenette uut de kelder, want ik hebbe nog ene halve eerpel”. En zee pakten zelluf nog een breinoalde uut de kaste. Ik haalden ondertussen de grote appel op. “Hier”, zee gaf de appel en het schelmesken an De Rave, “Ofschellen, in ene schelle!” Meujzaam lukten het De Rave. Hee moch’ zien eigen zweefmölle maken. Toen moch’ ik der nog ene maken. Driee möllens stonden der te dreien op de schoorsteenmantel. Wiej zatten der stille in de vrogge schemering noa te kieken. In het tweeduuster leek het allemoale nog gezelliger.
“Wöör heb iej dat eleerd”, vroeg De Rave an mien moder. “Van mien eigen moder; diee was heel pienter”, zei Moder. “Diee hef nog veur schooljuffrouw eleerd. Zee is zelfs nog goevernante ewest in Den Haag, umdat zee oke Frans kenden!”
“Zee zal het wel weer eleerd hebben van haer moder of vader uut Averlo. Döör was mien grootvader boavenmeister van de legere schole”. “Wat is een boavenmeister?” vroeg De Rave.
“Het schoolheufd”, zei ik, “Hee stond boaven de juffrouwen en de meneren”.
Inmiddels was het bienoa helemoale donker eworden. Moder deej de grote lampe an. De eerpels had zee al lange escheld. Zee ging ze opzetten op het fenuus in de keuken. De eerpelschelle gooiden zee op de turven diee zee zoopas in het fenuus had edoan met de tange.
Zee wol um zes uur het èten op toafel hebben stoan, umdat het vandage vriedag was en Vader van de reize thuuskwam; hee was de hele wèke op reis ewest deur de Achterhook, wöör zien meeste klanten zatten.
Um kwart veur zesse was hee thuus. Um zes uur stond het wärme èten op toafel ; Sloabonen uut het solt.
“Mmmm … , lekker… , en wat een lekker eerpeltjen … , en zoo krumig ..!”