Broek
Een paar jaar geleden, ik moest een lezing houden over mijn werk als dialectschrijver, begon ik met deze zin in het dorpshuis van Okkenbroek. Ik weet nog heel goed dat het een lezing voor senioren was. Ik had meteen een heel aandachtig gehoor. En men bleef geboeid tot het einde toe. Ik kreeg in mijn slotwoord ook nog de lachers op mijn hand, toen ik zei, dat ik niemand 'de brook had hoven op te binden'. "Ook Okken neet", lachte een vriendelijke mevrouw terug.
Hieraan moet ik denken, als ik in stromende regen door Okkenbroek naar de Holterberg fiets. Okken maakt veel wakker uit mijn verleden; Als jongen las ik 'OKKE TANNEMA', het verhaal van een jongen, wiens vader een goede arbeider was, die aan de drank ten onder dreigde te gaan. Mede door Okke verzinkt hij niet in het moeras: 'hee zakten neet in het brook'.
Zowel BROEK als OKKE(N) of OKKO is een zeer oude naam. Als we de taalgeleerden mogen geloven, is BROEK in de betekenis van MOERAS, al een paar duizend jaar bekend. Het zou bij de Kelten al eerder bekend zijn geweest dan bij de Romeinen. Dat geldt voor BROEK als kledingstuk en voor BROEK als moeras. In hoeverre die beide BROEKEN dan weer met elkaar verwant zijn, blijft eeuwig de vraag. Ik filosofeer er wel even over. Dan denk ik aan vieze wedstrijdjes die we als jongetjes weleens hielden: windjeslaten. "Wedstried?" zeiden we dan. Piet moest tegen Klaas. 1 - 0, 2 - 0, 2 - 1, 2 - 2. En dan de benauwde stem van Klaas: "Ik mot het opgeven; modder veur de kool". Hij had in de BROEK gedrukt. De MODDER of het MOER zit in DE of HET BROOK.
Natuurlijk was in 'Okke Tannema' Okke's broek, de broek als kledingstuk, van Okke; in OKKENBROEK is het moerassige land, gelegen aan de voet van de Holterberg, het BROEK van OKKO of OKKE of hoe de naam dan ook maar uitgesproken werd. OKKO is een zeer oude eiggennaam van oude Kelten of Germanen. Dat doet vermoeden dat OKKENBROOK een zeer oude nederzetting is, waar onze Germaanse voorouders, met misschien enkel een BROEK aan door het BROEK waadden en stapten.
BROEK komt in heel Nederland in allerlei verbindingen voor: BROEKLAND, BROEK in WATERLAND, BROEK op LANGENDIJK, NEERLANGBROEK, 's-HEERENBROEK.
Ook BREUGEL zou verwant zijn aan BROEK. Denk aan SON en BREUGEL.
Broek komt in vele oude talen voor en is in eigennamen, voornamelijk plaatsnamen, bewaard gebleven. Ik denk in dit verband aan BREUKELEN en BROOKLYN. In het Engels is BROOK nog steeds het normale woord voor BEEK.
Ik hoop maar dat ik geen pak op mijn broek krijg van mijn lezers, als ik straks al die gedachten zo op papier gezet heb; ik ben immers met een droge en een natte BROEK begonnen en nu heb ik ze wat betekenis en spelling betreft in allelei soorten en maten. Ik aarzel zelfs het Latijnse BRACA, dat uit het Keltisch zou komen, er als kledingstuk aan toe te voegen. Misschien moet het Oudierse BROC ook wel mee.
Neen, toch maar niet, mijn fietstassen zitten toch al zo vol met kledingstukken en mijn moeraslaarzen; ik laat het hierbij. Bovendien moet mijn regenbroek er nog in. Het is droog geworden.
