Smok
"Ik ga naar boven; ik moet een artikeltje schrijven", zeg ik. "Kunnen we eerst niet even met Aduard bellen? Anneke en Gerrit komen immers aanstaande zaterdag al in de buurt kamperen; we moeten nog een aantal dingen met hen bespreken", zegt mijn vrouw. "Even dan; en dan wil ik echt aan het werk". Ik neem de hoorn op en toets het nummer. Aan de andere zijde wordt meteen opgenomen. Ik hoor de stem van Gerrit en de stemmetjes van Emma, Aaldert en Willemien. Leuk dat de kinderen in huis spelen. Dan krijgt Opa zijn kleinkinderen ook nog eens aan de telefoon. Dikwijls willen ze, op verzoek, dan wel een kusje over de lijn sturen. Ik zeg dan: "Doe maar zo met je mond", en ik laat een duidelijke 'smak' horen. Maar 'smakken', zo'n flapzoen of klapkus geven, gaat ze niet al te best af, gelukkig. Geluiden bij het kussen, daar houd ik niet van. Tijdens ons gesprek met Gerrit denk ik daar wat over door, of liever, ik krijg van die associatie-beelden, waaronder ik rustig een gesprek over iets anders kan voeren. Moeder zie ik gebogen over de wieg staan, waarin een mollige baby ligt. Ik kom erbij kijken. "Ze hef een voele luier", zegt Moeder, en zij pakt de baby voorzichtig op. "Hier, geef haer möör èven een smuksken", zegt zij. Niet begrijpend kijk ik haar aan. "Een kusken", herhaalt Moeder. Ineens vind ik Moeder en de baby nog liever. Een smuksken ... . Wat een lief woord! Nooit heeft dat beeld me verlaten.
Een tante krijgen we op bezoek. Een mollige tante is het. Een goedlachse tante is het. Ze woont in het westen des lands. Ik ben al getrouwd. In onze woonkamer staan mooie planten in de vensterbank. Ali heeft er een aantal van zelf gestekt. Tante zegt tegen me, Ali is even naar de keuken, dat zij van "je vrouwtje" een van die al mooi wortelende stekjes hebben mag. Ik zoek er een uit, houdt die hoog op. "Prachtig! Kom bie mien, jonge, dan krieg iej een dikke smok!" En ze flapt me er toch een op de wang, die klinkt de hele flat door.
Dan zit ik in de klas bij juffrouw Elshout. "Gerrit, weet jij wat een 'smack' is?" "Een klapzoen, Miss". "Inderdaad. In het Nederlands noemen ze dat ook wel een 'smak', met een -a- dus, en het is gewoon een klanknabootsing". Ik zeg haar maar niet dat 'smak' in mijn dialect 'smok' is, in het Twents 'smuk' of 'smukke'. Dat bij ons zelfs het werkwoord 'smokken' voor 'kussen' bestaat, houd ik ook maar voor me. Ze moeten me toch al niet zo om mijn Plat, de leraren en leraressen tenminste.
Het gesprek met Gerrit is inmiddels afgelopen. Er was veel te bespreken; weinig tijd heb ik over om nog een artikeltje te schrijven. Ik kan beter wat boodschappen gaan doen voor het middagmaal. Ik noteer wat zaken op een papiertje. Ali is inmiddels naar buiten gegaan; zij wil de caravan schoonmaken. Dan bedenk ik, dat ik vergeten heb mijn kleinkinderen een 'smok' langs de lijn te zenden. Dat spijt me een beetje. Daarom ga ik, als ik de fiets gepakt heb, nog niet weg. Ik zet hem op de standaard, ga naar binnen, waar Ali is om de stofzuiger te halen. Ik geef haar een dikke zoen en ik zeg: "Asjeblieft, een dikke smok". "Ga jij nou maar gauw boodschappen doen", zegt ze lachend. Ik loop snel naar buiten en spring op de fiets. In de Dorpsstraat zie ik twee mensen elkaar ontmoeten. Ze geven elkaar drie kusjes, zo van "als ik je maar niet raak". Neen, dat is toch niet elkaar een stevige smok geven; het is zelfs geen lief smuksken. Is het nog wel een gebaar? Het is een plichtpleging. Die betekent weinig of niets. Geef mij dan maar de smack, smacker, smak, smuk, smok. Maar het allerliefste blijf ik toch vinden dat smuksken aan een baby gegeven.
